Της Μαρίας Σημαιοφορίδου*
Τα τελευταία χρόνια, ορισμένα κράτη έχουν αποκτήσει τις απαραίτητες διοικητικές και διπλωματικές δεξιότητες προκειμένου να έρχονται μεθοδικά σε επαφή με τη διασπορά τους και να επικοινωνούν με αυτή. Όπως παρατηρεί ο Manor (2019), οι ψηφιακές πλατφόρμες και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν, υπό αυτό το πρίσμα, να χρησιμοποιηθούν από τους διπλωμάτες προκειμένου να διατηρήσουν επαφή με τις απομακρυσμένες ομάδες της διασποράς, μειώνοντας με το τρόπο αυτό τις αποστάσεις μεταξύ τους. Τα Υπουργεία Εξωτερικών μπορούν επίσης να χρησιμοποιούν ψηφιακά κανάλια για να ενημερώνουν τους πληθυσμούς της διασποράς για τις εξελίξεις στη χώρα καταγωγής τους και, ως εκ τούτου, να εμβαθύνουν τη συναισθηματική τους σύνδεση με την πατρίδα τους. Παράλληλα, αυτό προσφέρει δυνατότητες συνεργασίας σε ψηφιακές πλατφόρμες, οι οποίες μπορούν να οδηγήσουν στην ανάδυση κοινοτήτων για διπλωμάτες και διασπορικούς πληθυσμούς (Manor, 2019). Ως αποτέλεσμα, η διεθνής βιβλιογραφία εξετάζει τους τρόπους με τους οποίους τα κράτη εμπλέκονται με τις εκάστοτε διασπορές τους προκειμένου να ενισχύσουν τους κυβερνητικούς τους στόχους. Παραδείγμα αυτής της προσπάθειας προσέγγισης της διασποράς μέσω ψηφιακών μέσων αποτελεί η Επιτροπή Nigerians in Diaspora (NIDCOM), η οποία ιδρύθηκε από τη νιγηριανή κυβέρνηση το 2019 με σκοπό τη διαμεσολάβηση στις σχέσεις με τους Νιγηριανούς στη διασπορά για αμοιβαία αναπτυξιακά οφέλη τόσο για τη διασπορά όσο και για τη Νιγηρία (Olubukola, 2020). Επιπλέον, το India Development Foundation of Overseas Indians ξεκίνησε το 2016 και το 2017 μια εκστρατεία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να πείσει τη διασπορά να διοχετεύσει τις φιλανθρωπικές ενέργειες σε έργα κοινωνικής ανάπτυξης της εθνικής και πολιτειακής κυβέρνησης (Dickinson, 2020). Επιπρόσθετα, το Υπουργείο Γεωργιανής Διασποράς χρησιμοποιεί το Skype για να προσφέρει δωρεάν μαθήματα γεωργιανής γλώσσας σε παιδιά της διασποράς σε όλο τον κόσμο (Manor, 2017). Παράλληλα, όπως παρατηρεί ο Bravo (2019), το Ελ Σαλβαδόρ έχει επίσης χρησιμοποιήσει ψηφιακές πλατφόρμες για να συνεργαστεί και να συνδεθεί με τη διασπορά του στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ως εκ τούτου, με την άνοδο της ψηφιακής διπλωματίας, τα κράτη προσάρμοσαν τις στρατηγικές τους στον διαδικτυακό κόσμο. Οι κυβερνήσεις χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για τη διάδοση πληροφοριών και την κινητοποίηση υποστήριξης, καθώς η ψηφιακή διπλωματία γίνεται ένα ολοένα και πιο σημαντικό εργαλείο για τη διαχείριση της εικόνας ενός κράτους, επιτρέποντας μια αμφίδρομη επικοινωνία με το κοινό (Melissen, 2005- Pamment, 2013). Με τον ίδιο τρόπο, το ελληνικό ΥΠΕΞ θα μπορούσε να συμμετάσχει σε διαδικτυακές δραστηριότητες με την ελληνική διασπορά του στις διάφορες ψηφιακές πλατφόρμες, προκειμένου να διατηρήσει μια σύνδεση με την ελληνική διασπορά που ζει στο εξωτερικό. Αυτό μπορεί να συμβάλει στην εμβάθυνση του συναισθηματικού δεσμού της διασποράς με την Ελλάδα και να ενισχύσει την αίσθηση της ελληνικής ταυτότητας, ενώ ταυτόχρονα προσφέρει ευκαιρίες για συνεργασία και ανταλλαγή ιδεών μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και της διασποράς. Υπό αυτό το πρίσμα, η ελληνική κυβέρνηση θα μπορούσε να προχωρήσει σε :
• Διερεύνηση της δυνατότητας παροχής ψηφιακών γλωσσικών μαθημάτων ή πολιτιστικών προγραμμάτων στα μέλη της διασποράς. Για παράδειγμα, το ΥΠΕΞ θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει εργαλεία τηλεδιάσκεψης, όπως το Skype ή το Zoom, για να παρέχει δωρεάν μαθήματα ελληνικής γλώσσας σε παιδιά που διαμένουν εκτός Ελλάδας, αντλώντας έμπνευση από τη μέθοδο του Υπουργείου Διασποράς της Γεωργίας.
• Το ελληνικό ΥΠΕΞ θα μπορούσε να δημιουργήσει ψηφιακά φόρουμ συζητήσεων και να διεξάγει έρευνες με στόχο τη συλλογή γνώσεων και ανατροφοδότησης από τη διασπορά για διάφορα θέματα που αφορούν την Ελλάδα. Με τον τρόπο αυτό, θα έδινε τη δυνατότητα στη διασπορά να εκφράσει τις απόψεις, τις προτάσεις και τις ανησυχίες της στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής στην Ελλάδα.
• Το ελληνικό ΥΠΕΞ θα μπορούσε να φιλοξενεί διαδικτυακά σεμινάρια και Podcasts στα οποία θα συμμετέχουν εμπειρογνώμονες από την Ελλάδα, εκπρόσωποι της διασποράς και άλλοι σχετικοί φορείς για τη διερεύνηση θεμάτων που ενδιαφέρουν την ελληνική διασπορά. Τα θέματα θα μπορούσαν να εκτείνονται σε διάφορους τομείς, όπως η πολιτική, τα οικονομικά, οι τέχνες, η εκπαίδευση και τα ταξίδια, μεταξύ άλλων.
• Το ελληνικό ΥΠΕΞ θα μπορούσε να αναπτύξει μια εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα προκειμένου να έρθει σε συνεργασία με τη διασπορά του. Η εφαρμογή θα μπορούσε να παρέχει πληροφορίες σχετικά με εκδηλώσεις, ειδήσεις και δραστηριότητες που σχετίζονται με την Ελλάδα και την κοινότητα της διασποράς, όπως το παράδειγμα της εφαρμογής SwissInTouch, που χρησιμοποιείται από την ελβετική κυβέρνηση. Η εφαρμογή θα μπορούσε επίσης να περιλαμβάνει χαρακτηριστικά όπως πηγές εκμάθησης ελληνικής γλώσσας, πολιτιστικό περιεχόμενο και μια πλατφόρμα για τη δικτύωση και τη συνεργασία μεταξύ των μελών της διασποράς. Η εφαρμογή θα μπορούσε να σχεδιαστεί για να διευκολύνει την επικοινωνία μεταξύ της διασποράς και του ΥΠΕΞ, επιτρέποντας την εύκολη συλλογή ανατροφοδότησης και προτάσεων από τη διασπορά και την ενσωμάτωσή τους στις αποφάσεις χάραξης πολιτικής.
*Η Μαρία Σημαιοφορίδου είναι απόφοιτος του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών, μεταπτυχιακή φοιτήτρια στο ίδιο Τμήμα και μέλος της ερευνητικής ομάδας του έργου CREDITTGR.
