Το δικαίωμα ψήφου για τους απόδημους Έλληνες έγινε ουσιαστικό δικαίωμα. Παρά την τεράστια σημασία αυτής της κίνησης, χρειάζεται να συνοδευτεί από πολλές άλλες πρωτοβουλίες και μέτρα προκειμένου να οικοδομηθεί μία νέα σχέση με τη διασπορά, και ιδιαίτερα με τη διασπορά που αναδύεται εξαιτίας της οικονομικής κρίσης και διαθέτει τα δικά της ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.
Κατά την παρουσίαση των αποτελεσμάτων του ερευνητικού μας έργου για τη διασπορά της κρίσης πριν λίγο καιρό επισημάναμε ότι φαίνεται πως οι δεσμοί των απόδημων Ελλήνων με την πατρίδα έχουν διαρραγεί. Τονίσαμε, τότε, ότι ακόμα και τα μέτρα που έχουν ληφθεί ή η ιστορική εξέλιξη του δικαιώματος ψήφου των αποδήμων, με τα όποια προβλήματά της, δεν είναι ικανά για να αποκαταστήσουν τη σχέση. Δυστυχώς η χαμηλή συμμετοχή των αποδήμων στις πρόσφατες εκλογές επιβεβαίωσε τα ευρήματά μας.
Το δεύτερο μέρος της έρευνας μας αφορούσε στις πολιτικές που θα μπορούσαν να βελτιώσουν τη σχέση της Ελλάδας με το μισό εκατομμύριο Ελλήνων που μετανάστευσαν κατά τη διάρκεια της κρίσης, αλλά και τη διασπορά γενικότερα. Με βάση τα ευρήματα της έρευνάς μας από τα ερωτηματολόγια που συμπλήρωσαν Ελληνίδες και Έλληνες απόδημοι της κρίσης, τις επιμέρους συνεντεύξεις που πραγματοποιήσαμε με μέλη της διασποράς και ειδικούς της μετανάστευσης, και σύμφωνα με καλές πρακτικές που εντοπίσαμε στη βιβλιογραφία καταλήξαμε σε μια σειρά προκλήσεων και προτάσεων για μια νέα σχέση της αναδυόμενης από την κρίση διασποράς με την Ελλάδα. Ακολουθώντας τα ευρήματά μας και τις τάσεις στη διεθνή βιβλιογραφία για τη διπλωματία της διασποράς προτάσσουμε τη διπλωματία των πολιτών, τη δημόσια διπλωματία και την ψηφιακή διπλωματία ως εργαλεία για τη δημιουργία νέων δεσμών με τους Έλληνες brain-drainers και τις οικογένειες τους.
Δίκτυα Ελλήνων
Η προθυμία των αποδήμων να στηρίξουν τη χώρα μπορεί να αποτελέσει εφαλτήριο για μια νέα σχέση με την Ελλάδα. Τα δίκτυα της διασποράς θεωρούνται βασική παράμετρος του συνδέσμου μετανάστευσης-ανάπτυξης που μετατρέπει τις αρνητικές επιπτώσεις του brain-drain σε brain gain, χρησιμεύσει στη βελτίωση των ικανοτήτων των χωρών προέλευσης των μεταναστών και συμβάλλει στο να πολλαπλασιαστούν οι εγχώριες δυνατότητες. Επιπλέον, δίκτυα διασποράς βασισμένα σε εξειδικευμένη γνώση, πχ γιατροί ή ακαδημαϊκοί κ.α., μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό εργαλείο, τόσο για την πραγματοποίηση αλλαγών στη χώρα προέλευσης, όσο και για να επηρεάσουν θετικά την εικόνα που έχει η χώρα υποδοχής για τη χώρα προέλευσης . Οι στοχευμένες πολιτικές του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα που ενθαρρύνουν τη δημιουργία τέτοιων δικτύων μπορούν να δημιουργήσουν νέους δεσμούς μεταξύ του νέου κύματος μεταναστών και της Ελλάδας. Από τις συνεντεύξεις διαπιστώσαμε ότι σημαντικό κίνητρο είναι οι διαπροσωπικές σχέσεις ως σημείο αναφοράς για να αναλάβουν πρωτοβουλίες και η εμπιστοσύνη. Η ενίσχυση της διπλωματίας των πολιτών μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο.
Νέα Δημόσια Διπλωματία για τη Διασπορά
Η Ελλάδα χρειάζεται μία νέα δημόσια διπλωματία για τη διασπορά, προσαρμοσμένη στα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες της νέας διασποράς, να αναδεικνύει τη σύγχρονη εικόνα της χώρας και να αξιοποιεί τις δυνατότητες των ψηφιακών μέσων. Ο στόχος της νέας δημόσιας διπλωματίας για τη διασπορά θα πρέπει να είναι διττός, αφενός να επανασυνδεθούν οι Έλληνες του εξωτερικού με την Ελλάδα και αφετέρου να ενδυναμωθεί η διάθεσή τους να προβάλουν τη χώρα στο εξωτερικό και να αποκτήσουν εργαλεία προβολής για αυτόν τον σκοπό. Στο επίκεντρο της νέας δημόσιας διπλωματίας κρίνεται σκόπιμο να βρεθούν οι τέχνες και τα γράμματα, ο ακαδημαϊκός κόσμος, Έδρες Ελληνικών Σπουδών, δεξαμενές σκέψεις με αντικείμενο την Ελλάδα, κ.α.
Επιπλέον οι κυβερνήσεις αξιοποιούν ολοένα και περισσότερο τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για τη διάδοση πληροφοριών και την κινητοποίηση υποστήριξης, καθώς η ψηφιακή διπλωματία γίνεται ολοένα και πιο σημαντικό εργαλείο για τη διαχείριση της εικόνας ενός κράτους, επιτρέποντας μια αμφίδρομη επικοινωνία με το κοινό. Το ίδιο ισχύει και για τη διπλωματία της διασποράς. Με τον ίδιο τρόπο, το ελληνικό ΥΠΕΞ θα μπορούσε να δημιουργήσει μία εφαρμογή αποκλειστικά για τους έλληνες του εξωτερικού, ενώ θα μπορούσε να διοργανώσει διαδικτυακές δραστηριότητες με την ελληνική διασπορά σε διάφορες ψηφιακές πλατφόρμες, προκειμένου να διατηρήσει μια σύνδεση με την ελληνική διασπορά. Αυτό μπορεί να συμβάλλει στην εμβάθυνση του συναισθηματικού δεσμού της διασποράς με την Ελλάδα και να ενισχύσει την αίσθηση της ελληνικής ταυτότητας, ενώ ταυτόχρονα προσφέρει ευκαιρίες για συνεργασία και ανταλλαγή ιδεών μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και της διασποράς.
Ίσοι Πολίτες
Οι Έλληνες πολίτες του εξωτερικού είναι ανάγκη να γίνουν συμμέτοχοι του ψηφιακού μετασχηματισμού του κράτους για όλες τις συναλλαγές τους με το ελληνικό δημόσιο, της διαβούλευσης για τα θέματα που τους αφορούν, της ενημέρωσής τους για αυτά. Το δικαίωμα ψήφου των αποδήμων είναι μόνο η αρχή. Ψηφιοποίηση και απλοποίηση των διαδικασιών στην έκδοση ληξιαρχικών πράξεων, διαβατηρίων κτλ, ειδικά στην περίπτωση νεογέννητων, ανήλικων τέκνων κτλ. Όπως παρατήρησε μία από τις συμμετέχουσες στην έρευνα μας: “Ένας από τους μεγαλύτερους φόβους μας ήταν μήπως χρειαστεί να ταξιδέψουμε και δεν έχουμε ακόμη στα χέρια μας το διαβατήριο του παιδιού μας”.
Συμμέτοχοι στην Ανάπτυξη
Οι συμμετέχοντες στην έρευνά μας εμφανίστηκαν θετικοί στο σύνολο των δημόσιων πολιτικών προσέλκυσής τους πίσω στην Ελλάδα, με τις πολιτικές εκείνες που δεν αφορούσαν συγκεκριμένα μόνο τμήματα του πληθυσμού των μεταναστών να είναι οι πλέον δημοφιλείς. Η παροχή φορολογικών ελαφρύνσεων και η απλοποίηση των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας και εταιρικών σχέσεων για τους κατοίκους εξωτερικού κέρδισαν τα υψηλότερα ποσοστά. Εκτός αυτών σημαντικές θα ήταν πρωτοβουλίες όπως, η Δικτύωση των οργανισμών Enterprise Greece και Elevate Greece με Επιχειρηματίες της Διασποράς, και διασύνδεση των επιχειρηματιών ώστε να διευκολυνθεί η συνεργασία τους και η προσέλκυση ξένων άμεσων επενδύσεων στην Ελλάδα που αυξάνουν τη ζήτηση για υψηλής ειδίκευσης εργασία. Η αμφίδρομη επικοινωνία μέσω ανεπτυγμένων ψηφιακών μέσων θα διευκολύνει τη ροή πληροφόρησης μεταξύ της πατρίδας και της διασποράς της για επιχειρηματικές δράσεις και ευκαιρίες που δύνανται να βελτιώσουν τις οικονομικές προοπτικές της χώρας και να ενισχύσουν τις εξαγωγές της.
Προφανώς, οι προτάσεις αυτές δεν είναι εξαντλητικές, δεν αποτελούν ένα ολοκληρωμένο σχέδιο πολιτικής για τη διασπορά και δεν λύνουν όλα τα προβλήματα των Ελλήνων της διασποράς. Είναι, όμως, μικρά βήματα για την οικοδόμηση μιας νέας σχέσης.
Διαβάστε όλες τις προτάσεις πολιτικής εδώ.
